Sayıştay Başkanlığı, kamu kurum ve kuruluşlarının 2023 yılı mali kontrol raporlarını yayımladı. 2023 yılında AKP idaresinde olan ve 2024 yerel seçimlerinde CHP idaresine geçen Uşak Belediyesi’nin kontrol raporunda dikkat çeken bulgulara rastlandı.
Raporda, belediyenin atıksu için kullanması gereken gelirleri diğer yerlere harcadığı kaydedilirken, yapılan birtakım iş ve süreçlerle belediyenin mali taraftan ziyana sokulduğu belirtildi.
Raporda yer alan bulgulara nazaran; belediye tarafından taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ilişkin katkı hissesi Uşak Vilayet Özel İdaresi’ne aktarılmadı.
Raporda hususa ait, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu işaret edilerek “Taşınmaz kültür varlıklarının tamirine yardım sağlanması ve katkı payı” başlıklı 12’nci unsurunun altıncı fıkrasında; belediyelerin ve vilayet özel yönetimlerinin vazife alanlarında kalan kültür varlıklarının korunması ve kıymetlendirilmesi emeliyle kullanılmak üzere 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 8’inci ve 18’inci unsurları uyarınca mükellef hakkında tahakkuk eden emlak vergisinin yüzde 10’u nispetinde taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı hissesinin tahakkuk ettirileceği ve ilgili belediyesince emlak vergisi ile birlikte tahsil edileceği karar altına alınmıştır” denildi.
Belediyenin fiyatları tahsil ettiği ayı takip eden ayın 10. günü akşamına kadar Vilayet Özel Yönetimlerine beyan ve ödemesi yapması gerekirken Sayıştay tarafından yapılan incelemede; 2023 yılında tahsil edilen meblağların yılın birinci beş ayında Uşak Vilayet Özel Yönetimine gönderildiği, lakin kalan aylarda tahsil edilmiş olan toplam 8 milyon 25 bin 480,57 TL meblağında taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ilişkin katkı hissesinin Uşak Vilayet Özel İdaresi’ne gönderilmediği, 362 Fonlar yahut Öteki Kamu Yönetimleri İsmine Yapılan Tahsilat Hesabı’nda bekletildiği tespit edildi.
Sayıştay raporunda ayrıyeten, 2014 yılından bu yana atıksu arıtma tesisi yatırımına gereksinim duyulmasına karşın atıksu ile ilgili hizmetlere ayrılması gereken atıksu gelirlerinin, büyük çoğunluğunun öteki hizmetlerde kullanıldığı tespitine yer verildi.
Raporda, atıksu arıtma tesisinin 30 bin m3/gün azamî kapasiteye sahip olduğu lakin 2014 yılından bu yana ortalama 32 bin 000 m3/gün olduğu söz edildi. 2014-2023 yılları ortasındaki atıksu geliri 70 milyon 202 bin 558 TL olduğu bilgisi yer alan raporda, “Atıksu arıtma tesisinin kapasitesinin yetersiz olduğu bilinmesine karşın elde edilen atık su gelirinin atıksu arıtma tesisinin kapasitesinin arttırılmasında kullanılmaması sebebiyle atıksu arıtma tesisi yapılmamış ve hasebiyle 2014 yılından bu yana atıksular mevzuata uygun olarak arıtılmadan alıcı ortama bırakılmak zorunda kalınmıştır” denildi.
Sayıştay raporunun sonuç kısmında ise “Kanun koyucu tarafından etraf kirliliği temel alınarak atıksu gelirlerinin atıksu hizmetlerinde kullanılması gerektiği kuralı ile bu gelirler tahsisli hale getirilmiştir. Belediyenin atıksu arıtma tesisi 2014 yılından bu yana yetersiz kalmakta ve kıymetli bir yatırıma muhtaçlık duymaktadır. Sonuç olarak, yönetimin Kanun ve Yönetmelik ile aşikâr hizmetlere tahsisli hale getirilen gelirleri, bu hizmetler için yatırım muhtaçlığının olduğu devirlerde tahsis emeline uygun olarak kullanılmasına çaba edilmelidir” tabirlerine yer verildi.
Sayıştay raporunda ayrıyeten belediyenin, Uşak Belediyesi toptancı halinde üretici örgütlerine mevzuatta belirtilen oranda dükkan ayrılmadığı ve üretici örgütlerine ayrılması gereken yerlerin öteki şahıslara Kanun ve Yönetmelikte belirtilen mühletin üzerinde kiraya verildiği ve 29 adet iş yerinin kira artış oranlarında mevzuat kararlarına alışılmamış hareket edildiği belirtildi.
5957 sayılı Zerzevat ve Meyveler İle Kâfi Arz ve Talep Derinliği Bulunan Öteki Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un “Toptancı hallerindeki iş yerleri ile pazar yerlerindeki satış yerlerinin işletilmesi” başlıklı 11’inci hususunda toptancı hallerinde bulunan toplam iş yeri sayısının en az yüzde yirmisinin üretici örgütü yeri olarak ayrılacağı, üretici örgütlerince, ayrılan iş yerlerine yeteri kadar talepte bulunulmaması yahut boşalan iş yerlerinin doldurulamaması hâlinde başka talep sahiplerine kiralama yapılabileceği kararları hatırlatıldı.
Raporda, toptancı hallerinde bulunan toplam iş yeri sayısının en az yüzde 20’sinin üretici örgütü yeri olarak ayrılacağı, üretici örgütlerince, ayrılan iş yerlerine yeteri kadar talepte bulunulmaması yahut boşalan iş yerlerinin doldurulamaması hâlinde öteki talep sahiplerine kiralama yapılabileceği tabir edildi. Belediyeye ilişkin halde 40 dükkanın bulunduğu, bu dükkanların sekiz adedinin üretici örgütlerine ayrılması gerektiği lakin yalnızca bir dükkanın üretici örgütlerine ayrıldığı ve 39’unun öteki hak sahiplerine kiralandığı bulgusuna yer verildi.
Raporda, “Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik’in 28’inci unsurunda de üstteki kanun kararlarına birebir biçimde yer verilmiş ayrıyeten üretici örgütlerince yeteri kadar talep bulunmaması hasebiyle başka talep sahiplerine yapılacak kiralamanın müddetinin beş yılı geçemeyeceği karar altına alınmıştır” denilerek 39 dükkanın kira müddetinin de mevzuata alışılmamış olarak beş yılın üzerinde yapıldığı söz edildi.
Raporda, belediye toptancı halinde bulunan 29 adet iş yerinin kira artış oranlarında mevzuat kararlarına alışılmamış hareket edildiği belirtildi.
Raporda yer alan bulgurlara nazaran; kira artışının Yİ-ÜFE oranı üzerinden yapılması gerekirken artışların Yİ-ÜFE oranında yapılmadığı, birtakım yıllar daha yüksek kimi yıllar daha düşük artış yapıldığı ve birtakım yıllarda ise hiç artış yapılmadığı belirtildi. Toplamda ise kira artışı olması gerekenden çok az yapıldığının açıklandığı raporda, 29 dükkan için 2023 yılında belediyenin kira geliri kaybının 1 milyon 570 bin 835,75 TL olduğu aktarıldı.
OTOPARK GELİRLERİ GAYESİ DIŞINDA KULLANILDI
Raporda, tahsil edilen otopark bedellerinin gayesi dışında kullanıldığı belirtildi. Otopark Yönetmeliği’nin 13. unsuruna işaret edilen raporda, otopark hesabında toplanan meblağın bölge ve genel otopark tesisi dışında öteki bir gayeyle kullanılamayacağı sözüne yer verildi. Raporda, belediyenin banka hesaplarına ait kayıtların incelenmesinde; tahsil edilen otopark bedellerinin belediyenin farklı bir otopark hesabında değil, halihazırda mevcut ve kullanılan bir hesabına aktarıldığı ve bu meblağın otopark tesisi dışında diğer maksatlarla kullanıldığı kaydedildi.