Yıllar evvel fındığın ayıklanması ilkel prosedürlerle yapılıyordu. Fındık ayıklamak başta Samsun, Ordu ve Giresun üzere vilayetlerdeki çiftçiler olmak üzere fındık üreticisinin kabusu oluyordu. Samsun’un Terme ilçesinde fındık tarlaları bulunan ustalar Yaşar Polatcan, Aslan Akdoğan ve Mustafa Şahane isimli ustalar kendi imkanları ile bir patoz yaparak ayıklama işini kolaylaştırdılar. O periyot su tesisat çırağı olarak çalışan Yaşar Polatcan, bugüne kadar gelecek çağdaş patozların birincisini muvaffakiyet ile yaparak çiftçilerin hizmetine sundu.
1973-74 yıllarında patozun keşfedilmesinin akabinde fındık üreticileri bayram etti. Günlerce harmanda ayıklanmayı bekleyen fındıklar gayret sarf edilmeden ayıklanırken, köyler patozun kendi mahallerine gelmesini dört gözle bekledi. Patozun namı bir periyot o kadar arttı ki Terme’den öbür ilçeye giden vatandaşlara ‘patozcular’ ismi verildi. Babasının tarımda başlattığı çizgiyi ilerleterek devam eden oğlu İbrahim Polatcan ve çocukları, Terme’de kurdukları fabrikada ürettikleri tarım makinelerini 50 ülkeye ihraç ediyor.
“MİLLET FINDIĞINI PATOZA VERMEK İÇİN KUYRUĞA GİRERDİ”
Patozun Türkiye’de tek kendilerinde olduğu vakitlerde çiftçilerin fındıklarını ayıklatmak için uzun kuyruklar oluşturduğunu söz eden usta Yaşar Polatcan’ın oğlu fabrikacı İbrahim Polatcan, “Bundan yıllar evvel fındık, imece yolu meskenlere sırayla gidilerek yapılırdı. Uzun çubuklarla yaş fındığa vurup, düşürdükten sonra ilçikleme dediğimiz elle ayıklarlardı. Patoz, 1973-74 yılında keşf edildi. Patoz, çabucak birden yapılan bir şey olmadı. Evvel araştırıldı, birinci yapılanlar bozuldu, dağıldı. Yılda bir periyot kullanıldığı için nasıl olduğunu anlamak için 1 dönem beklemek gerekiyordu. Patoz, fındıkta birinci kullanıma girdiğinde millet kuyruğa girerdi. Herkes evvel benimki patoza gidecek diye dövüş ederdi. O periyot Türkiye’de 1 tane patoz vardı. Patozla mahalle mahalle gezerdik. Bir mahallenin fındığını bitirmeden öteki mahalleye giremezdin. Öbür mahalleye geçmeyelim diye çiftçiler yolu kapatıyorlardı” dedi.
“ŞU ANKİ PATOZLAR SAATTE ORTALAMA 2 TON FINDIK AYIKLIYOR”
Patozların geldiği evrede saatte 2 ton fındık ayıklayabildiğini lisana getiren İbrahim Polatcan, “Şu anda muhtaçlığa nazaran patozlar epey gelişti. Yılda ortalama 30 büyük patoz üretiyoruz. Bu patozlar bakımı yapılır, yağmurda kalmazsa 40 yıl bir şey olmaz. Bu patozlar saatte 2 ton fındık temizler. Patoz olmasaydı fındıkta randıman da olmazdı, çiftçi de bu kadar üretemezdi. Azerbaycan’daki fabrikalar 20-30 adet patozu alıyor. Zira elle ayıklanan fındıkta boş, çürük ayırt edilmiyor. Azerbaycan’da fabrikalar çiftçinin fındığını para almadan dövüyor, fındığını da istersen satabiliyorsun. Bunu ülkede randıman artsın diye yapıyorlar” diye konuştu.
“50 ÜLKEYE TARIM MAKİNESİ İHRAÇ EDİLİYOR”
Ürettikleri ziraî makinelerin dünyadaki 50 ülkeye ihraç edildiğine de değinen Polatcan, “Patozun kaşifi babam, su tesisatçılığında çırak olarak başladı. Üretmeyi çok seven bir adamdı. Şu anda onun müsaadeden giderek pirinç fabrikaları yapıyoruz. Türkiye’deki birinci pirinç fabrikasının makinelerini biz yaptık. 50 ülkeye makine ihraç ediyoruz. Şu anda fındık patozu, randıman makinesi, beton mikseri, pirinç kurutma, çeltik kurutma, arpa, buğday, mısır üzere 73 adet makine yapıyoruz” formunda konuştu.
Fındık üretiminde dünyada 1. sırada olan Türkiye’de Karadeniz ve öteki birçok vilayette hasat edilen fındıklar, patozlar ile ayıklanarak ülke iktisadına kazandırılıyor.